Κάμερες, αλγόριθμοι και ΚΟΚ. Πότε η τεχνολογία προστατεύει και πότε ξεπερνά τα όρια

Η εγκατάσταση καμερών με τεχνητή νοημοσύνη στους ελληνικούς δρόμους παρουσιάζεται ως μια τομή στην οδική ασφάλεια. Επί της ουσίας, δύσκολα μπορεί να διαφωνήσει κανείς. Η χώρα μας εξακολουθεί να πληρώνει βαρύ τίμημα σε τροχαία δυστυχήματα και η οδηγική συμπεριφορά παραμένει ένα χρόνιο πρόβλημα. Ο έλεγχος είναι απαραίτητος. Το ερώτημα είναι πώς ασκείται και με ποιους όρους.

Οι νέες κάμερες δεν περιορίζονται στην καταγραφή της ταχύτητας. Συλλέγουν εικόνες, αναλύουν κινήσεις, εντοπίζουν συμπεριφορές. Αυτό σημαίνει ότι παράγουν και αποθηκεύουν δεδομένα πολιτών σε μεγάλη κλίμακα. Θεσμικά, υπάρχουν προβλέψεις και κανονισμοί. Στην πράξη, όμως, η ελληνική εμπειρία δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη νόμων, αλλά η συνέπεια στην εφαρμογή τους. Όταν η τεχνολογία αποκτά τόσο εκτεταμένη πρόσβαση στον δημόσιο χώρο, η διαφάνεια και ο έλεγχος δεν είναι λεπτομέρειες. Είναι προϋποθέσεις.

Αξιοπιστία στις καταγραφές. Υπάρχει;

Το ίδιο ισχύει και για την αξιοπιστία των καταγραφών. Καμία εικόνα δεν είναι από μόνη της απόλυτη απόδειξη. Μια λήψη μπορεί να παρερμηνευτεί, μια σκιά να αλλοιώσει την πραγματικότητα, μια γωνία να δημιουργήσει λάθος εντύπωση. Σε ένα αυτοματοποιημένο σύστημα, το σημαντικότερο ζήτημα δεν είναι αν θα γίνουν λάθη, αλλά πώς διορθώνονται.

Αν οι κάμερες ενταχθούν σε ένα πλαίσιο με σαφείς εγγυήσεις, αξιόπιστο έλεγχο και τήρηση κανόνων δεοντολογίας ως προς την υπεράσπιση του πολίτη, μπορούν να συμβάλουν θετικά.

Ο οδηγός που θεωρεί ότι αδικήθηκε πρέπει να έχει άμεση πρόσβαση στο υλικό και τη δυνατότητα ουσιαστικής επανεξέτασης από ανθρώπινο έλεγχο. Αν αυτό δεν είναι απλό και ξεκάθαρο, τότε η τεχνολογία λειτουργεί εις βάρος της δικαιοσύνης και, τελικά, του τεκμηρίου της αθωότητας

Υπάρχει όμως και μια πιο αυστηρή ανάγνωση του ζητήματος. Οι κάμερες δεν παρεμβαίνουν στη στιγμή της παράβασης, απλώς την καταγράφουν. Όταν ο οδηγός περνά με κόκκινο ή μιλά στο κινητό, το συμβάν έχει ήδη συμβεί. Η κλήση που θα σταλεί αργότερα δεν αναιρεί τον κίνδυνο που δημιουργήθηκε. Από αυτή την οπτική, πρόκειται κυρίως για μηχανισμό ελέγχου εκ των υστέρων και όχι για εργαλείο άμεσης πρόληψης. 

Χρησιμότητα και όρια

Αυτό δεν ακυρώνει τη χρησιμότητα του συστήματος, αλλά αποκαλύπτει τα όριά του. Θα ήταν λάθος να αντιμετωπίζεται η οδική ασφάλεια ως ζήτημα καταγραφής και προστίμων. Ιδίως σε μια περίοδο όπου η τεχνητή νοημοσύνη προβάλλεται συχνά ως εύκολη απάντηση σε σύνθετα προβλήματα. Η ασφάλεια στους δρόμους απαιτεί παρουσία της Τροχαίας, εκπαίδευση, συνέπεια και κανόνες που εφαρμόζονται χωρίς εξαιρέσεις. Η τεχνολογία μπορεί να στηρίξει αυτή την προσπάθεια, αλλά δεν μπορεί να την αντικαταστήσει.

Αν οι κάμερες ενταχθούν σε ένα πλαίσιο με σαφείς εγγυήσεις, αξιόπιστο έλεγχο και τήρηση κανόνων δεοντολογίας ως προς την υπεράσπιση του πολίτη, μπορούν να συμβάλουν θετικά. Αν αντιμετωπιστούν ως αυτόματη λύση, το ρίσκο είναι να χαθεί η εμπιστοσύνη και δεν θα έχουν άδικο κάποιοι που ήδη χαρακτηρίζουν τη λειτουργία τους ως καθαρά "εισπρακτική". Και χωρίς εμπιστοσύνη, καμία πολιτική οδικής ασφάλειας δεν μπορεί να πετύχει.