24/7/2025
Φανταστείτε ένα παιδί που γεννιέται σήμερα και μεγαλώνει σε έναν κόσμο όπου η έννοια της οδήγησης δεν έχει καμία θέση στην καθημερινότητά του.
Χωρίς δίπλωμα οδήγησης, άρα καμία υποχρέωση να μάθει να οδηγεί, ούτε καν η ανάγκη να αγγίξει τιμόνι. Μόνο ένα κινητό και μια εφαρμογή, για να καλέσει το αυτοκίνητο που θα τον πάει εκεί που θέλει, χωρίς οδηγό.
Αυτό είναι το μέλλον που περιγράφει ο Ούρι Λεβίν, συνιδρυτής της Waze, ο οποίος δήλωσε πρόσφατα ότι η επόμενη γενιά δεν θα οδηγήσει ποτέ. Ένα μέλλον όπου τα αυτοκίνητα θα οδηγούν μόνα τους και ο άνθρωπος θα είναι απλός επιβάτης.
Αναμφίβολα, η τεχνολογία κινείται με ταχύτητα και είναι ο βασικός καταλύτης για την πρόοδο. Η Waymo, η Tesla, η Cruise και άλλες εταιρείες έχουν ήδη ρίξει τα πρώτα αυτόνομα οχήματα στους δρόμους. Το όραμα ενός κόσμου χωρίς οδηγούς δεν είναι πια θεωρία. Είναι στα σκαριά. Και όσο εντυπωσιακό κι αν ακούγεται, δεν μπορούμε να το αποδεχθούμε άκριτα.
Η τεχνολογία προχωρά, αλλά με ποιους όρους;
Η πρόοδος είναι αναπόφευκτη και επιθυμητή. Από τα GPS και τις εφαρμογές διαμοιρασμού μετακινήσεων μέχρι τα πρώτα πλήρως αυτόνομα robotaxi, η νέα εποχή στην κινητικότητα έχει ήδη ξεκινήσει.
Όμως δηλώσεις όπως «κανένα παιδί δεν θα οδηγήσει ποτέ» αποτελούν τη συνήθη τακτική των CEO που πολλές φορές ξεπερνά τα όρια της υπερβολής. Μπορεί να εξυπηρετούν επικοινωνιακές ανάγκες ή επενδυτικές στρατηγικές, αλλά δεν αποτυπώνουν την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας.
Διότι η μετάβαση στην αυτόνομη οδήγηση δεν είναι θέμα απλής τεχνολογικής ετοιμότητας. Είναι ένα σύνθετο εγχείρημα που αγγίζει τις υποδομές, τη νομική ευθύνη, την κοινωνική αποδοχή και -το σημαντικότερο- τα ηθικά όρια.
Ένα ατύχημα που ανατρέπει τα πάντα
Τον Οκτώβριο του 2023, στο Σαν Φρανσίσκο, ένα αυτόνομο όχημα της εταιρείας Cruise ενεπλάκη σε ένα τρομακτικό περιστατικό. Αφού πρώτα χτύπησε μια γυναίκα που είχε ήδη παρασυρθεί από άλλο αυτοκίνητο, ακινητοποιήθηκε πάνω στο πόδι της, χωρίς να «αντιλαμβάνεται» τι είχε συμβεί. Παρέμεινε αμετακίνητο για αρκετή ώρα, μέχρι να έρθει η πυροσβεστική για να το σηκώσει.
Το περιστατικό αυτό δεν είναι απλώς ένα «τεχνολογικό λάθος». Αναδεικνύει θεμελιώδη ηθικά και νομικά ερωτήματα. Ποιος φέρει την ευθύνη όταν ένα αυτόνομο όχημα προκαλέσει τραυματισμό ή ατύχημα; Είναι υπεύθυνη η εταιρεία που το κατασκεύασε; Ο προγραμματιστής που έγραψε τον κώδικα; Ο επιβάτης που βρισκόταν μέσα στο όχημα; Ή μήπως… κανείς;
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η «απόφαση» δεν λαμβάνεται από άνθρωπο, αλλά από ένα σύστημα. Και αυτό, από μόνο του, ανοίγει ένα τεράστιο ηθικό και νομικό κενό που η κοινωνία δεν έχει ακόμη απαντήσει.
Η τεχνολογία χρειάζεται και πλαίσιο
Για να μπορέσει η αυτόνομη οδήγηση να ενσωματωθεί πραγματικά στην κοινωνία, απαιτούνται:
- Σταθερές υποδομές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες της τεχνητής νοημοσύνης.
- Νομοθεσία, που θα καλύπτει όχι μόνο τεχνικά ζητήματα αλλά και ηθικά διλήμματα.
- Εκπαίδευση πολιτών, ώστε να μάθουν πώς να αλληλεπιδρούν με αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Δεν μπορούμε, όμως, να αγνοούμε και τον κοινωνικό αντίκτυπο. Τι θα γίνει με τους επαγγελματίες οδηγούς, τα ταξί, τα φορτηγά, τα λεωφορεία, όταν τα οχήματα αρχίσουν να κινούνται χωρίς ανθρώπινη παρουσία στο τιμόνι; Πώς θα εξασφαλιστεί μια ομαλή και δίκαιη μετάβαση για όσους πλήττονται άμεσα από αυτή την τεχνολογική επανάσταση;
Πρόοδος με ευθύνη και σχεδιασμό
Η πρόοδος είναι η εξέλιξη και δεν πρέπει να σταματήσει. Ούτε να την δαιμονοποιούμε. Αλλά δεν είναι sprint. Είναι μαραθώνιος. Και κάθε βήμα πρέπει να συνοδεύεται από ευθύνη, διάλογο και σχεδιασμό.
Άρρηκτη άποψή μας πώς, η τεχνολογία δεν πρέπει να προηγείται της ηθικής και των θεσμών, πρέπει να εξελίσσονται μαζί.
Το μέλλον ίσως (σ.σ. λέμε «ίσως») είναι αυτόνομο. Αλλά μέχρι να φτάσουμε εκεί, πρέπει να το χτίσουμε προσεκτικά, σταδιακά και με σεβασμό. Στους ανθρώπους, στις πόλεις και στην ίδια τη ζωή.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
«Μπλε ζώνες» στους ελληνικούς δρόμους - Σε ποια σημεία επιτρέπεται η οδήγηση χωρίς χέρια (video)
Έρευνα: Αυτοί είναι οι πιο επικίνδυνοι δρόμοι στην Ελλάδα
Oliver Solberg: Το εντυπωσιακό μοντέλο από την Αγγλία που του έκλεψε την καρδιά (photos)
ΔΗΜΟΦΙΛΗ
