Ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα: Όταν η τεχνολογία προηγείται της πραγματικότητας, έπεται η... ταλαιπωρία

Η ηλεκτροκίνηση παρουσιάζεται διεθνώς ως η νέα κανονικότητα, μια τεχνολογική και περιβαλλοντική εξέλιξη που υπόσχεται καθαρότερες πόλεις, αθόρυβες μετακινήσεις και ενεργειακή αυτονομία. Στην Ελλάδα, ωστόσο, η εμπειρία του μέσου οδηγού απέχει αρκετά από αυτό το αισιόδοξο αφήγημα. Οι υποδομές παραμένουν αδύναμες, ο κατακερματισμός είναι ανεξέλεγκτος, και η καθημερινότητα του χρήστη EV συχνά μετατρέπεται σε μια μικρή - ή και μεγαλύτερη - ταλαιπωρία.

Όταν η φόρτιση γίνεται περιπέτεια

Παρά τη θεσμική προώθηση της ηλεκτροκίνησης, τις επιδοτήσεις και όλα τα συναφή, η πραγματικότητα στους δρόμους είναι διαφορετική. Σε πολλά σημεία της χώρας, ακόμη και σε μεγάλες πόλεις, οι σταθμοί φόρτισης είναι λίγοι, κακώς συντηρημένοι, ή απλώς... διακοσμητικοί. Οι οδηγοί έρχονται συχνά αντιμέτωποι με φορτιστές που δεν λειτουργούν, που έχουν καταληφθεί από θερμικά οχήματα (γιατί… μπορούν), ή που βρίσκονται εκτός λειτουργίας, σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και χωρίς καμία προειδοποίηση ή ένδειξη.

Στην επαρχία και στα νησιά, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο περισσότερο δυσκολεύει την καλοκαιρινή περίοδο. Η ελλιπής κάλυψη υποχρεώνει πολλούς οδηγούς να προγραμματίζουν τις διαδρομές τους με ακρίβεια... πτήσης, αναζητώντας σημεία φόρτισης με βάση την προσβασιμότητα/διαθεσιμότητα και όχι την ανάγκη να επισκεφθεί κανείς τον συγκεκριμένο τόπο που τυγχάνει να έχει (ταχυ)φορτιστή. Η ευελιξία που υπόσχεται ένα ηλεκτρικό όχημα καταρρέει μπροστά στην αβεβαιότητα του αν (και πού) θα μπορέσεις να φορτίσεις για να συνεχίσεις το ταξίδι σου στην ελληνική ύπαιθρο.

Οι εφαρμογές: Απλώς… ανεφάρμοστες

Η θεωρία λέει πως οι ψηφιακές εφαρμογές διευκολύνουν τη διαδικασία φόρτισης. Η πράξη λέει πως ο οδηγός πρέπει να έχει εγκατεστημένες 4 ή 5 διαφορετικές εφαρμογές, να εγγραφεί σε κάθε μία ξεχωριστά, να καταχωρίσει τα στοιχεία του, να βρει τον φορτιστή στο χάρτη και, τελικά, να ελπίζει ότι όλα θα λειτουργήσουν σωστά.

Κάθε πάροχος έχει το δικό του app, με διαφορετικό σχεδιασμό, διαφορετικό μοντέλο χρέωσης και - αρκετά συχνά - προβλήματα λειτουργίας. Οι καθυστερήσεις στη σύνδεση, οι αποτυχημένες ενάρξεις φόρτισης και οι αναξιόπιστες ενδείξεις διαθεσιμότητας είναι συχνά φαινόμενα.

Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις, οι εφαρμογές απαιτούν προπληρωμή ή παρακράτηση ποσού (π.χ. 30–40 ευρώ), το οποίο μπορεί να μην επιστραφεί άμεσα σε περίπτωση αποτυχίας ή ακύρωσης της φόρτισης. Και τότε ξεκινά η «περιπέτεια» της τηλεφωνικής επικοινωνίας με την εξυπηρέτηση πελατών, με την ευγενική υπόμνηση ότι… ο χρόνος σου δεν κοστολογείται. Κάπου, έλεος δηλαδή…

Το κόστος της πράσινης μετάβασης

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα υπέρ των EV είναι το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος σε σύγκριση με τα συμβατικά αυτοκίνητα. Όμως, όταν η χρέωση στους δημόσιους ταχυφορτιστές φτάνει ή ξεπερνά τα 0,65 €/kWh, η οικονομία αυτή αμφισβητείται ευθέως.

Ένα μέσο EV που καταναλώνει 17 kWh/100 χλμ. θα πληρώσει περίπου 11,05 € ανά 100 χλμ. όταν η τιμή φόρτισης φτάνει τα 0,65 €/kWh.

Αντίστοιχα, ένα βενζινοκίνητο όχημα με κατανάλωση 7 λίτρα/100 χλμ. και μέση τιμή βενζίνης 1,90 €/λίτρο, θα πληρώσει 13,30 € ανά 100 χλμ.

Η διαφορά κόστους υπάρχει, αλλά δεν είναι εντυπωσιακή. Και όταν τη συνδυάσει κανείς με την ταλαιπωρία της εύρεσης και χρήσης φορτιστή, τίθεται το ερώτημα: ποιο ακριβώς είναι σήμερα το κίνητρο;

Και για τους ακόμη πιο «ψαγμένους», στα 0,65 €/kWh, πληρώνεις* για ενέργεια περίπου όσο αν αγόραζες βενζίνη στα 5,72 € το λίτρο.

(*Η τιμή αυτή προκύπτει από την ενεργειακή απόδοση της βενζίνης, που αντιστοιχεί σε περίπου 8,8 kWh ανά λίτρο. Η σύγκριση γίνεται σε επίπεδο ενέργειας, όχι μετακίνησης και αποσκοπεί στο να καταδείξει τη δυσανάλογη επιβάρυνση.)

Υπάρχει πλαίσιο, ποιός το εφαρμόζει όμως;

Η Ελλάδα διαθέτει θεσμοθετημένο νομικό πλαίσιο για τη λειτουργία και εποπτεία των υποδομών φόρτισης (Νόμος 4710/2020, ΥΑ 42863/2021). Υπάρχουν ορισμένες πρόνοιες για τη διαλειτουργικότητα, την ασφάλεια και την αδειοδότηση των παρόχων, με αρμόδια την Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ).

Ωστόσο, το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν υπάρχουν νόμοι, αλλά αν και πώς εφαρμόζονται. Μέχρι σήμερα:

• Δεν υπάρχει ενιαίος μηχανισμός παρακολούθησης διαθεσιμότητας και κατάστασης των φορτιστών.
• Δεν υφίσταται κεντρική εποπτεία στις χρεώσεις και στους όρους χρήσης.
• Η εμπειρία του χρήστη εξαρτάται πλήρως από τον κάθε πάροχο, χωρίς καμία εγγύηση ποιότητας υπηρεσίας, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στους παρόχους κινητής τηλεφωνίας.

Η απουσία συντονισμού και ελέγχου έχει ως αποτέλεσμα μια αγορά ανομοιογενή, αποσπασματική, και τελικά αναξιόπιστη στα μάτια του πολίτη.

Και για να καταλήξουμε

Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση δεν μπορεί να είναι υπόθεση προσωπικών... αντοχών ή να στηρίζεται στην καλή πρόθεση των εταιρειών και την… ευγενή άμιλλα των οδηγών. Χρειάζεται σοβαρότητα, σχεδιασμό, διαφάνεια και αυστηρό έλεγχο.

Όταν η τεχνολογία προηγείται της πραγματικότητας, όπως συμβαίνει σήμερα, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα επέλθει και η ταλαιπωρία. Αν θέλουμε πραγματικά καθαρές μετακινήσεις και βιώσιμο μέλλον, τότε η όλη προσπάθεια πρέπει να βασισθεί στις υποδομές και όχι στις απαιτήσεις του… marketing και της επίτευξης του στόχου πωλήσεων.